Энергия тапшылығы қалай шешіледі?

Облыста энергия тапшылығы күн тәртібінен түспей тұр. Өйткені аймақта тұтынылатын электр энергиясы көлемі жыл сайын артып келеді, ал қолданыстағы қуат көздері бұл сұранысты толық қамтамасыз ете алмай отыр. Жүйедегі жүктеменің артуы мен өндірістік кәсіпорындардың белсенді дамуы — мәселе туындатып тұрған негізгі себептердің бірі. Осы түйткілді шешу үшін облыс жаңартылатын энергия көздеріне басымдық беріп, қуаты 450 МВт болатын бірқатар жел электр станцияларын іске қосуға кірісті. Бұл жобалар өңірдің энергетикалық тәуелсіздігін қамтамасыз етіп қана қоймай, «жасыл» экономикаға көшуге де жол ашпақ.

«Алтын отыз жылдық» және ауқымды жобалар

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев елімізде жаңартылатын энергия саласы айтарлықтай ілгерілегенін айтты. Жақында ғана өткен «Қазақстан-Болгария» бизнес форумында ол орнықты энергетиканы перспективті бағыттың бірі ретінде атап: «Жасыл энергетиканы дамыту ісінде ірі халықаралық инвесторлар үшін тартымды елге айналдық. Бүгінде Қазақстанда 150-ден астам қайта жаңартылатын энергия нысаны бар. Олардың қуаттылығы 3 ГВт-тан асады», — деген Президент өз сөзінде энергетикалық қуатымызды арттыра түсетін атом станциясының құрылысы екі ел арасындағы экономикалық ынтымақтастыққа оң әсер ететінін де атап өткен еді.

Сондай-ақ күні кеше ғана Астанада өткен «Орталық Азия энергетикасы — Қытай» атты алғашқы өңірлік энергетикалық форумда да бұл мәселе жан-жақты қозғалғаны белгілі. Форум нәтижесінде еліміздің энергетикалық қауіпсіздігін нығайтатын, шикізатты терең өңдеуді жеделдететін әрі тиімді энергетикалық экономикаға көшуге мүмкіндік беретін стратегиялық жобалар іске аспақшы. Бұл орайда Энергетика министрі Ерлан Ақкенженов энергетикалық ынтымақтастық Қазақстан мен Қытай арасындағы серіктестіктің негізі саналатынын, бүгінде екі ел «алтын отыз жылдыққа» қадам баса отырып, мемлекетаралық қарым-қатынасты жаңа деңгейге көтеріп жатқанын жеткізді. Негізгі бастамалар қатарында Шымкент мұнай өңдеу зауытын жаңғырту, Ақтөбеде карбамид өндіретін зауыт салу, сондай-ақ жаңартылатын энергия көздері саласында ауқымды жобаларды іске асыру жоспарланғанын айтып: «Бұл бастамалар Қазақстанда әртараптандырылған әрі технологиялық экономика құруға бағытталған маңызды қадамдар ретінде қарастырылуда», — деді министр.

Жасыл энергетика — өңірлік дамудың жаңа бағыты

Бүгінде аймақта энергия тапшылығы сезіледі. Сондықтан бұл мәселені шешу үшін жаңартылатын энергия көздерін дамыту, энергия үнемдеу технологияларын енгізу және инфрақұрылымды жаңғырту қажет. Бұл орайда облыс әкімі Асхат Шахаров өңірде энергетика мәселесінің аса өзекті екенін, түйткілді шешу мақсатында жаңартылатын энергия көздерін дамыту арқылы жеке инвестициялар тарту жолдары қарастырылып жатқанын айтты. Облыс басшысының айтуынша, Қытаймен арадағы әріптестік аясында бірқатар ірі компаниялар тарапынан жалпы көлемі 1 миллиард АҚШ долларын құрайтын инвестициялар тартылған. Қазіргі таңда бірнеше жоба бойынша құрылыс-монтаж жұмыстары басталып та кеткен. Атап айтқанда, жалпы қуаты 450 мегаватт болатын жобаларды іске асыру жоспарланып отыр. Себебі бүгінгі таңда өңірде дәл осы көлемде энергия тапшылығы байқалады. «Жоспарланған жобалардың бірі биыл аяқталады деп күтілуде, ал екінші жоба келесі жылға белгіленген. Бұл жобалар толығымен іске қосылған жағдайда өңірдегі энергетикалық мәселе түбегейлі шешімін табады», — деді облыс әкімі.

192 миллиард теңге инвестиция, 89 жұмыс орны

Қасымхан Мұстапа, облыстық индустриялық-инновациялық даму басқармасы басшысының орынбасары:

«Алтын отыз жылдық» және ауқымды жобалар

Жасыл энергетика — өңірлік дамудың жаңа бағыты

192 миллиард теңге инвестиция, 89 жұмыс орны

Қасымхан Мұстапа, облыстық индустриялық-инновациялық даму басқармасы басшысының орынбасары:

— Облыста жаңартылатын энергия көздерін дамыту бағытында қандай жобалар жүзеге асырылып жатыр?

— Қазіргі уақытта облыста жалпы қуаты 450 МВт болатын 5 жел электр станциясы жобасы іске асырылып жатыр. Бұл жобаларға 192 миллиард теңге көлемінде инвестиция тартылып, нәтижесінде 89 жаңа жұмыс орнын ашуды жоспарлап отырмыз. Барлық жобалар Хромтау ауданында жүзеге асырылады.

— Жобаларды іске асыруда неліктен Хромтау ауданы таңдалды? Басқа өңірлерде мұндай жобаларды жүзеге асыру мүмкін емес пе?

— Хромтау ауданы бірнеше стратегиялық артықшылықтарға ие. Біріншіден, бұл өңір тұрақты әрі қуатты жел ағындарымен ерекшеленеді. Бұл — жел энергетикасы үшін шешуші фактор. Екіншіден, аудан аумағында көлік жолдары мен электр беру желілері сияқты қажетті инфрақұрылым жақын орналасқан. Бұл өз кезінде құрылыс пен өндірілген электр энергиясын тарату процесін едәуір жеңілдетеді. Үшіншіден, жер телімдерінің қолжетімділігі де жобаларды уақтылы және тиімді іске асыруға мүмкіндік берді. Облыстың басқа өңірлері де белгілі бір әлеуетке ие, алайда дәл осы ауданда жобаларды дер кезінде бастауға және жүзеге асыруға барлық қажетті жағдай қалыптасқан.

— Бұл қандай жобалар? Олардың іске қосылуы қай мерзімге жоспарланған әрі ерекшеліктері қандай?

— «Хромтау-1» жел электр станциясын толық іске қосуды жыл соңына жоспарлап отырмыз. Барлық құрылыс және монтаждау жұмыстары белгіленген мерзімде аяқталады. «Хромтау-1» жел электр станциясының қуаттылығы — 150 МВт. Жобаны «Қазақстан электролиз зауыты» акционерлік қоғамы жүзеге асырып жатыр. Жоба құны — 77 миллиард теңге. Аталған жел электр стансасы толық іске асырылғанда 25 тұрақты жұмыс орны ашылады деп күтілуде. Бұл жерде барлығы 24 жел генераторын орнату жоспарланған. Бүгінде оның 18-і орнатылып, іске қосу-реттеу жұмыстары жүргізіліп жатыр. Сонымен қатар 110/35 кВ жел электр стансасының қосалқы станциясында жабдықтарды монтаждау және 220/110/6 кВ Хромтау қосалқы станциясын кеңейту жұмыстары аяқталу сатысында тұр. Қазіргі уақытта оптикалық-талшықты байланыс желілері төселіп жатыр. Барлық жұмыстар белгіленген кестеге сай жүргізілуде.

Бұдан бөлек аталған ауданда қуаттылығы 100 МВт болатын «Аргест» жел электр стансасы бой көтермек. Бұл жоба 2024-2026 жылдарға жоспарланған. Жобаның жалпы құны — 45 миллиард теңге. Қытайлық инвестор — SUNGROW RENEWABLES DEVELOPMENT CO. LTD компаниясының ықпалымен жүзеге асырылып жатқан бұл жоба толық қуаттылықта жұмыс істеген шақта 20 адам тұрақты жұмыспен қамтылатын болады. Сондай-ақ қытайлық SUNGROW компаниясы іске асырып жатқан «Beta Wind» жобасының жалпы қуаты — 100 МВт. Жоба құны — 45 миллиард теңге. Бұл жоба да іске асырылған уақытта жиырма адамның жұмыс жасауына мүмкіндік туады. Бұдан өзге сингапурлық компаниялар жүзеге асырып

жатқан әрқайсысының қуаттылығы 50 МВт-тық «Darmen Shuak» және «Next Green Energy» жобалары да келер жылы толық көлемде жұмысын бастамақ.

— Бұл жобаларда қазір қандай жұмыстар атқарылып жатыр?

— «Аргест» және «Beta Wind» жобалары бойынша «KEGOC» акционерлік қоғамымен қосылу схемасы келісілді, техникалық шарттар алынды. Хромтау ауданы әкімдігімен жалпы ауданы 160,1 гектар аумақты 49 жылға жалға алу шарттары жасалды. Қазіргі уақытта жобалық-сметалық құжаттамалар мемлекеттік сараптамада қаралып жатыр. Ал «Darmen Shuak» пен «Next Green Energy» жобалары бойынша қосалқы стансаға апаратын кірме жолдардың құрылысы толық аяқталды. Қазір мемлекеттік сараптамадан өту процесі жүріп жатыр. Құжаттар мақұлданғаннан кейін аталған жобаларға қатысты құрылыс-монтаж жұмыстары биыл қыркүйекте басталады деп жоспарланды.

— Бұл жобалар өңірдегі қандай мәселелерді шешуге көмектеседі?

— Аталған жобалар іске қосылғаннан кейін өңірде 450 МВт көлемінде жаңартылатын энергия өндіріледі. Бұл — аймақтағы энергия тапшылығын азайтуға, тұтынушыларды тұрақты электр қуатымен қамтамасыз етуге және жалпы энергетикалық жүйеге түсетін жүктемені төмендетуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар осы жобалар еліміздің «жасыл экономикаға» көшу жолындағы стратегиялық міндеттерін орындауға өз үлесін қосады. Ең бастысы — экологиялық тұрғыдан таза әрі ұзақ мерзімді шешім.